اثر مصرف برنج ارگانیک بر مطلوبیت خانوارها در شیراز: تمایل به پرداخت مازاد

بهبود رفاه یا مطلوبیت افراد در اثر دستیابی به وضعیت بهتر ازجمله کاهش قیمت یا مصرف محصولات سلامت‌محور معادل میزان تمایل به پرداخت آن‌ها است. به منظور بررسی اثر تغییر مصرف برنج از معمولی به ارگانیک روی مطلوبیت خانوارهای شیرازی، تمایل به پرداخت مازاد آن‌ها برای چنین تغییری با استفاده از داده‌های ارزشگذاری مشروط با سؤال انتها باز و کاربرد روش دو مرحله‌ای هکمن برآورد شد. داده‌های مورد نیاز در خرداد ماه 1397 با تکمیل پرسشنامه به صورت تصادفی از 600 پاسخگو بدست آمد. تحلیل داده‌ها نشان داد که حدود 3/89 درصد از افراد حاضر به پرداخت مبلغ اضافه برای برنج ارگانیک نسبت به معمولی هستند. براساس نتایج مدل پروبیت احتمال خرید برنج ارگانیک توسط زنان از مردان بیشتر است و همچنین با کاهش بعد خانوار احتمال انتخاب برنج ارگانیک توسط خانوارها افزایش می‌یابد. اما برآورد مرحله دوم مدل هکمن نشان داد که این متغیرها بر میزان تمایل به پرداخت مازاد تأثیر معنی‌داری ندارند. تأثیر سطح تحصیلات بر انتخاب و تمایل به پرداخت اضافه برای برنج ارگانیک مثبت و معنی‌دار برآورد شد، به طوری که احتمال انتخاب برنج ارگانیک توسط سرپرستان خانوار با مدرک دانشگاهی به میزان 61% بیشتر از خانوارهای فاقد تحصیلات دانشگاهی است. همچنین میزان تمایل به پرداخت مازاد افراد با مدرک دانشگاهی نسبت به سایرین حدود 39 درصد بیشتر برآورد شد. اثر درآمد خانوار بر انتخاب و تمایل به پرداخت اضافه مصرف‌کنندگان برای برنج ارگانیک مثبت و معنی‌دار برآورد شد. احتمال انتخاب برنج ارگانیک توسط خانوارهای پردرآمد نسبت به کم درآمد حدود 73% و تمایل به پرداخت اضافه آن‌ها نیز معادل 32% بیشتر است. بر اساس یافته‌های این مطالعه بازار مصرف بالقوه‌ای برای برنج ارگانیک در شهر شیراز وجود دارد و برنج‌کاران استان می‌توانند از مزایای آن استفاده و به کشت برنج ارگانیک مبادرت نمایند.